پروتکل، در مبحث شبکه و ارتباطات کامپیوتری و الکترونیکی، به تعریف قالب و نحوه مبادله پیام ها و فرامین بین بخش های مختلف و دستگاههای مختلف در یک شبکه اطلاق میشود .به زبان ساده تر، پروتکل، یک قرارداد در نحوه مبادله اطلاعات در شبکه میباشد و نوع پیکر بندی داده ها جهت ارسال و دریافت فرامین و گزارشها را تعیین میکند.
و اما پروتکل بین اجزای مختلف یک دستگاه چه تاثیری در عملکرد سیستم و استفاده آن دارد؟
مطلبی که امروزه بر اساس تبلیغات و سوء استفاده از نا آشنایی مردم عادی با مباحث حوزه الکترونیک و کامپیوتر انجام میپذیرد، نوعی عوام فریبی با استفاده از واژه های تخصصی الکترونیک و کامپیوتر است به صورتی که ذهن مصرف کننده را از اصل مطلب دور کرده و با مباحثی که هیچ تاثیری در استفاده و کیفیت دستگاه ندارد اقدام به عرضه محصول یا خدمات نماید. به عنوان مثال هریک از ما سالها از تلفن های بیسیم مختلف استفاده کرده ایم و تنها معیار انتخاب برای ما، کیفیت صدای مکالمه، برد بیسیم مطلوب، عدم تداخل و ... بوده است و همین عوامل نیز سبب معروفیت برخی از برندها و انواع مختلف این دستگاهها در بازار گشته است و هیچگاه سئوالی در رابطه با تکنیکهای تخصصی از قبیل نوع مدولاسیون، طبقات تقویت کننده RF و ... برایمان ایجاد نشده است.
روش انتخاب صحیح هم همین است، "توجه به کیفیت و کارآیی محصول"
هیچگاه از فروشنده تجهیزات کامپیوتری پرسیده اید که روش عملکرد موس لیزری کامپیوتری که مایل به انتخاب آن هستید در نحوه پردازش تصویر صفحه زیرین چیست؟ و یا این موس از کدام تکنیک انتقال، جهت ارسال اطلاعات به کامپیوتر شما استفاده میکند؟ بدیهی است که پاسخ منفی است و حتی فروشنده نیز به احتمال قریب به یقین پاسخ این سئوالات را نمیداند، چرا که تنها مطلب مهم، خوش دست بودن، حرکت روان و عملکرد بی نقص و نهایتا برای طراحان گرافیک، دقت موس در تشخیص حرکتهای کوچک است. National Protect
قطعا، دستگاه و یا برندی که در بازار خوشنام شده و با اقبال مشتریان خود مواجه شده است، تمامی این تکنیکها را در طراحی و تولید محصول خود در نظر گرفته و محصول با کیفیت او نتیجه اطلاعات علمی و تخصصی و همچنین تجربه تیم طراحی و تولید آن مجموعه است ولی هیچگاه برای فروش محصولات و در کاتالوگ تبلیغاتی محصولات خود صحبتی از این مطالب تخصصی به میان نمی آورد چرا که مصرف کننده "کیفیت" و "عملکرد خوب" میخواهد و نه چیز دیگری. و تنها اشخاصی که نیاز به اطلاعات تخصصی برای موارد و مصارف خاص دارند به بخش توضیحات فنی و تخصصی آن مراجعه مینمایند. National Protect
در مبحث طراحی و تولید، در تمامی رشته های مهندسی شامل برق و الکترونیک، معماری، ساختمان، فیزیک، شیمی و غیره، حاصل دستاوردهای علمی و مطالعاتی مجموعه هایی که به جهت فعالیتهای علمی و تحقیقاتی گسترده شان و نه از روش های تبلیغاتی، عنوان "پیشرو" را به خود اختصاص داده اند ارائه شده و پس از تائید عمومی مراکز و موسسات علمی، در قالب "استاندارد های طراحی و ساخت" مطرح میگردند. این استانداردها به عنوان روشهای اصولی طراحی و ساخت در مجموعه های تولیدی حرفه ای به کار گرفته میشوند و هدف اصلی از به کارگیری آنها نیز تنها رسیدن به کیفیت و عملکرد مطلوب محصول تولیدی میباشد.
طبیعی است که با توجه به بی انتها بودن علم و پیشرفت لحظه به لحظه تکنولوژی، این استانداردها نیز به صورت مداوم در حال تغییر و بروز شدن میباشند و اعتبار هریک نیز تا زمانی است که استاندارد دیگری آنرا مردود نکرده و یا استاندارد جدید تری در آن خصوص ارائه نشده باشد.
در مهندسی برق و الکترونیک مبحث استانداردها به دو بخش اصلی تقسیم میشود: National Protect
- استانداردهای طراحی : مربوط به تکنیکها و عملکرد های داخلی دستگاه
- استانداردهای ارتباطی ( پروتکل های ارتباطی ) : مربوط به اتصال و ارتباط دستگاه با دستگاهها و تجهیزات دیگر
در دستگاهها و تجهیزاتی که کارآیی آنها به صورت مستقل نبوده و یا برای تکمیل کارآیی نیاز به ارتباط با دستگاههای دیگر دارند برای عمومی تر شدن استفاده آنها و توانایی ارتباط با دستگاههای ساخت کمپانی های دیگر، از استانداردهای ارتباطی عمومی ارائه شده استفاده میشود. National Protect
به طور مثال استاندارد بلوتوث توسط یاب هارتسن (Jaap Haartsen) هلندی ابداع شد و در سال 1994 توسط شرکت اریکسون با هدف ارائه راهکار متحد اتصال و تبادل اطلاعات بین گوشی های تلفن همراه و دیگر دستگاهها ارائه گردید و به سبب کارآمد بودن به زودی توسط تمامی تولید کنندگان مورد استفاده قرار گرفت.
باید در نظر داشت که عمومی شدن یک استاندارد یا پروتکل در حالت کلی نه تنها دلیل بر قدرت عملکرد و خالی از اشکال بودن آن نیست بلکه به جهت عمومی سازی و قابل استفاده بودن توسط عموم تولید کنندگان، در خیلی از موارد نقایص و ضعفهای بنیادی نسبت به پروتکلهای اختصاصی و غیر عمومی نیز دارد. به طور مثال در استاندارد بلوتوث پهنای باند و درنتیجه سرعت انتقال اطلاعات بسیار پایینتر از استانداردهای غیر عمومی دیگر است و بسیاری از تولید کنندگان گوشی های تلفن همراه از بلوتوث صرفا به جهت امکان ارتباط و انتقال فایل با دستگاههای ساخت شرکتهای دیگر استفاده کرده و در کنار آن از استانداردهای داخلی خود که دارای سرعت و امنیت بسیار بالاتری نسبت به بلوتوث میباشد جهت انتقال فایلها بین دستگاههای خود استفاده میکنند. National Protect
در مثال عامیانه، در یک گروه اجتماعی، افراد هر ملیت به زبان های مختلف با یکدیگر سخن میگویند. در حالت عمومی هر شخص با اشخاص هم ملیت خود به زبان محلی و منطقه ای صحبت میکند و در بسط این مثال مردم ایران، با استاندارد یا پروتکل "زبان فارسی" با یکدیگر صحبت مینمایند. تا زمانی که شما با افراد ایرانی سر و کار دارید، بهترین و رسا ترین نحوه ارتباط کلامی شما همین زبان میباشد چرا که هم از لحاظ دایره لغات و هم از لحاظ فرهنگی قدرت بسیاری را در تفهیم مطالب در اختیار شما قرار میدهد. برای اینکه تمامی مردم دنیا بتوانند با بکدیگر ارتباط داشته باشند، یکی از این زبانها به عنوان استاندارد بین المللی معرفی شد تا تمامی افراد جهت ارتباط با افراد غیر همزبان خود از این استاندارد استفاده کنند و این انتخاب کاملا خارج از مبحث قدرت زبانِ استانداردِ اعلام شده است و شاید حتی ساده تر بودن آن نیز دلیلی جهت ارائه آن به عنوان زبان واحد بوده است.
همین مطلب در مورد پروتکل های ارتباطی سیستم های اتوماسیون خانگی و صنعتی نیز وجود دارد با این تفاوت که تاکنون استانداردهای بسیاری در این زمینه توسط شرکتهای مختلف اعلام شده ( لیست کامل پروتکل های اتوماسیون ) و با اینکه محصولات زیادی توسط شرکتهای تولیدی مختلف با این استانداردها تولید شده اند ولی هنوز هیچیک نتوانسته اند به عنوان استانداردِ واحد مورد قبول تمامی تولید کنندگان قرار گیرند.
اکثریت قریب به اتفاق این پروتکل ها توسط شرکت ها و مجموعه های به نام و صاحب نظر در عرصه الکترونیک و کامپیوتر ارائه شده اند و اینگونه نیست که بتوان به سادگی ایراد کلی بر آنها وارد کرده و یا دیگری را برتر و باقدرت تر دانست. جالب اینکه اکثریت این مجموعه ها با یکدیگر تعامل فنی و تکنولوژیکی داشته و سعی در رسیدن به راهکار و استاندارد واحد با بهره گیری از توانمندیهای یکدیگر دارند ولی در بازار مصرف، خصوصا بازار کشورهای درحال توسعه، این مطلب به رقابت تخریبی تبدیل شده است و هر مجموعه که با یکی از این شرکتها تبادل بازرگانی برقرار مینماید سعی در اثبات حقانیت استاندارد استفاده شده توسط آن کمپانی و تخریب دیگران دارد. طبیعی است که کسانی که بیشترین آسیب را از این رقابت ناسالم میبینند، مصرف کنندگانی هستند که تحت تاثیر تبلیغات غیرواقعی قرار گرفته اند. National Protect
با یک جستجوی ساده در اینترنت و مطالعه تغییرات اساسی صورت گرفته و نمودار تکمیلی هریک از پروتکل های اتوماسیون ، مشاهده میکنیم که در همین سالهای اخیر بسیاری از آنها با تغییرات بنیادین مواجه بوده اند به طوریکه تجهیزات تولید شده با آن پروتکل حتی قابل استفاده با دستگاههای چند سال قبل خود نیز نبوده و به عبارتی دستگاههای قدیمی تر دیگر توسط ورژن جدیدتر آن پروتکل پشتیبانی نمیشوند. پس این امید که استفاده از یکی از این استانداردها بتواند برای همیشه تمامی دستگاههایی که در آینده خریداری مینماییم را پشتیبانی نماید هیچ منطق و پشتوانه ای ندارد و از طرف دیگر وقتی که اعلام میشود چند هزار دستگاه توسط کمپانی های مختلف با پروتکل x تولید شده، در واقع انتخاب چند میلیونی ما در بازار گسترده لوازم خانگی به چند هزار محدود شده است و عملا برای خرید هریک از تجهیزات با مشکل مواجه خواهیم بود.
در حال حاضر عمومی ترین پروتکل ارتباطی در زمینه شبکه های کامپیوتری پروتکل ( TCP/IP ) میباشد که به نظر میرسد با توجه به همه گیر بودن و استفاده در تمامی شبکه های کامپیوتری عظیم در دنیا، بتواند در عرصه اتوماسیون نیز گوی سبقت را از سایرین برباید و به استاندارد واحد مبدل شود. National Protect
حال نکته حائز اهمیت این است که آیا دستگاهی که از آن استفاده میکنیم اصولا نیازی به ارتباط با دستگاههای برند دیگر دارد؟ به عنوان مثال گوشی تلفن بیسیم ما تنها نیاز به ارتباط با دستگاه مرکزی خودش دارد و اگر بخواهیم گوشی دیگری نیز اضافه نماییم میتوانیم آنرا از همان برند تهیه نماییم. ولی در مورد موس و کیبرد کامپیوتر قضیه متفاوت است و نیاز داریم که این تجهیزات بتوانند به هر کامپیوتری متصل شوند.
در مورد تجهیزات سیستم اتوماسیون ساختمان، تمامی تجهیزات توسط یک شرکت و براساس استانداردهای فنی واحد تولید میشوند و بنابراین بهترین و کاملترین عملکرد را در استفاده از تجهیزات یکپارچه خود خواهند داشت و در نهایت اگر به هر عنوان مجبور به اتصال این سیستم به دستگاهی با پروتکل دیگر باشیم نیز میتوان از مبدل های شبکه تولید شده توسط شرکت سازنده سیستم اصلی، برای ارتباط با سایر تجهیزات استفاده نمود. استفاده از سیستمهای با استانداردهای متفاوت و غیر هماهنگ، مطلبی است که خصوصا در مورد شبکه های قدرت و انتقال ( مانند شبکه برق ساختمان ) به هیچ وجه توصیه نمیشود و سوای کارآیی، مبحث خدمات را نیز دچار مشکل مینماید.
بنابراین، بهترین معیار انتخاب، کیفیت و کارآیی مورد نیاز سیستم با کمترین هزینه است. اینکه چه زمانی نحوه ارتباط داخلی دستگاهها و پروتکل ارتباطی آنها برای ما اهمیت میابد و چه زمانی هزینه های اضافی پرداخت شده برای اینکه در آینده، تجهیزات دیگر ما بتوانند به صورت مستقیم به این سیستم متصل شوند جبران خواهد شد نیازمند نگاهی هوشمندانه و واقع بینانه است.
دیدگاه خود را بیان کنید.